Skip to main content

Şirketlerde Etkili Karar Nasıl Alınır?

05 Kasım, 2019

Çoğumuz büyük şirketlerin ince eleyip sık dokuyarak karar aldığını zannederiz. Bireylerin duygusal kararlar aldıklarını ama kurumsal şirketlerin böyle  zafiyetleri olmadığını düşünürüz.

Ben de iş hayatımın ilk yıllarında kurumsal şirketlerin hatasız kararlar aldığına inanırdım. Fakat deneyim kazandıkça durumun böyle olmadığını anladım.

sirketlerde-etkili-karar-1

Şirketler de karar alırken hata yaparlar. Sanılanın aksine görkemli yönetim kurulu salonlarında alınan kararların pek çoğunda “akıl sapması” vardır.

Daniel Kahneman, Dan Lovallo ve Olivier Sibony‘e göre etkili karar almak için yöneticilerin kendilerini 12 tuzaktan korumaları gerekir:

1- Alınacak karar, kararı alanlar arasındaki bir kişinin ya da bir gurubun çıkarına hizmet ediyor mu? Eğer böyleyse bu kararı almamak daha doğrudur.

2- Kararı alanlar kendi kararlarına aşık olup eksiklerini göremiyor olabilirler mi? Eğer kararı tartışmaya açmıyorlarsa, kararı ertelemek daha doğru olabilir.

3- Karar alırken, kararı alan gruptaki herkes kendi gerçek görüşünü dile getirmiş midir yoksa uyumlu olmak adına karara onay mı vermiştir? Eğer söz konusu karar kimsenin aykırı görüşü olmadan, oy birliğiyle alınmışsa muhtemelen yanlış bir karar alınmıştır.

4- Karar alırken, geçmişten kaynaklanan aşırı iyimserlik etkisiyle mi karar alınmıştır? Acaba içinde bulunulan durum aslında geçmişteki durumdan farklıyken karar alanlar geçmiş durumla zorlama benzerlikler mi kurmuşlardır? Böyle yaparak geçmişteki başarılarını tekrar edeceklerini mi beklemektedirler?

5- Karara varırken değerlendirmeye alınan seçenekler tarafsız bir şekilde değerlendirilmiş midir yoksa hep “akla yatan” seçenekler mi yüceltilmiştir?

6- Acaba sadece eldeki verilerden hareketle mi karar alınmıştır yoksa kararı etkileyecek önemli bazı bilgiler atlanmış olabilir mi?

sirketlerde-etkili-karar-2

7- Karara giderken seçenekler nasıl oluşturulmuştur? Gerçekten bütün seçenekler değerlendirilmiş midir ?

8- Bu karar için özel bir inceleme ve değerlendirme yapılmış mıdır  yoksa geçmiş deneyimlerden hareketle bir genelleme mi yapılmıştır?

9- Bu karar geçmişte yapılan bir hatayı telafi etmek için mi alnınmaktadır? Eğer böyle bir durum varsa mutlaka çok tedbirli olmak gerekir. Kararı gözden geçirmek daha yararlı olabilir.

10- Acaba karar alıcılar kendilerine fazla güveniyor olabilirler mi? Bu güvenle muhtemel zorlukları ve engelleri küçümsüyor olabilirler mi?

11- Peki, “kötü durum senaryosu” düşünülmüş müdür? İşler yolunda gitmezse ne yapılacağı öngörülmüş müdür?

12- Alınan karar çok kötümser bir yaklaşımın sonucu olabilir mi? Karar alıcılar risk almaktan korktukları için alınması gereken karar yerine aşırı tedbirli bir karar almış olabilirler mi?

Kişisel kararlarımızda hiçbirimiz bu kadar akılcı davranmıyoruz ama etkili karar almak isteyen şirketlerin Daniel Kahneman, Don Lvollo ve Olivier Sibony’nin önerdikleri yöntemi dikkate almaları gerekir.

Not: Bu yazıyı ilk kez 20 Haziran 2011 tarihinde yayınladım.


Konuyla İlgili Makale ve Linkler

  1. Richard Thaler, Cass Sunstein; Nudges – web site
  2. Sylvain Bourjade, Bruno Jullien “Expertise and Bias in Decision Making”
  3. Cordelia Fine
  4. Dan Airley “Predictably Irrational”
  5. Andrew Campbell and Jo Whitehead “How to test your decision-making instincts”
  6. Daniel Kahneman and psychologist Gary Klein “Strategic decisions: When can you trust your gut?”
  7. Daniel Kahneman, Dan Lovallo, and Olivier Sibony “The Big Idea: Before You Make That Big Decision”
  8. Dan Lovallo and Olivier Sibony; “The case for behavioral strategy”
  9. Charles Roxburgh, “Hidden flaws in strategy”
  10. Anne Mulcahy, Kleiner Perkins’, Sir Martin Sorrell: “How we do it: Three executives reflect on strategic decision making”
  11. Dan P. Lovallo and Olivier Sibony “Distortions and deceptions in strategic decisions”
  12. David J. Snowden, Mary E. Boone , “Leader's Framework for Decision Making”
  13. Andrew Campbell, Jo Whitehead, Sydney Finkelstein “Why Good Leaders Make Bad Decisions
  14. John S. Hammond, Ralph L. Keeney, and Howard Raiffa “The Hidden Traps in Decision Making”
  15. Thomas Gilovich, Dale Griffin “Heuristics and Biases: The Psychology of Intuitive Judgment”

Yorumlar

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir