Skip to main content

İş Yerinde Disiplin Nasıl Sağlanır?

18 Ağustos, 2009

Çok hoşuma giden bir öykü var: Japonya‘nın en ünlü çay ustası Sen no Rikyu‘ya bir öğrencisi çay seremonisinin inceliklerini sormuş. Büyük usta: “Ateşi yakarsın, suyu kaynatır, çayı karıştırırsın.” deyince öğrenci, “Ama usta bu çok basit bir iş.” diye yakınmış. Rikyu, “Öyle mi diyorsun? Sen bunu her seferinde hakkını vererek aynı disiplinle yap, ben senin öğrencin olayım.” demiş.

Doğayla bütünleşmeye, sakinliğe ve zarafete dayanan meşhur Japon çay seremonisindeki Rikyu ustanın sözünü ettiği disiplin,  Japon kültürünün en önemli özelliklerinden birisidir.  Fortune 2009 dergisinin bu ayki sayısındaki “Japan’s Plan For Growth” özel bölümü Japonların hala ayni disiplinle yol almaya devam ettiğini anlatıyor.

Maalesef, bizim toplumumuzda disiplin, hiç de bu şekilde yani yaptığın iş ne olursa olsun onu her seferinde, yüksek bir özenle yapmak olarak anlaşılmıyor. Disiplin denince elinde tahta cetveli, asık suratlı bir öğretmen geliyor aklımıza.

disiplin-nasil-1

Bizim bildiğimiz disiplin, yöneticilerin kendi istediklerini zor kullanarak bize yaptırmasıdır. Disiplinin olduğu yerde bir “iktidar” vardır ve bu iktidarın koyduğu kurallara herkesin zorla uyması beklenir; uymayanlar cezalandırılır. Bu nedenle disiplin gerektiren işler, bir gönülsüzlük ve anlamsızlığın olduğu;  yapmadığımız zaman ceza görme ihtimalimiz olan işlerdir.

Bu disiplin anlayışı, sanayi döneminden miras aldığımız bir disiplin anlayışıdır. Sanayi Toplumunun disiplin anlayışının temelinde, fabrikada yapılan üretim vardır. Gözünüze fabrika işçilerinin sabah işe kart basarak başladıkları, zil çaldığında çay molası verdikleri, herkesin üretim bandında bir makine disipliniyle çalıştığı ortamları getirin.

Ama bugünün iş yerlerini eski usul disiplin anlayışla yönetmek artık mümkün değil çünkü bugün değer yaratmak için,  fikir üretmek, yaratıcılık gibi niteliklere sahip olmak gerekiyor. Bugün çalışanlardan yaptıkları işlere eleştirel bir bakış açısı getirmeleri, sorun çözmeleri, kendi yollarını çizebilmeleri, sürekli değişen bir çevrede yeni yöntemler geliştirmeleri, zamanın ruhunun kendilerinden ne talep ettiğini kavrayabilmeleri bekleniyor.

disiplin-nasil-2

Sanayi sonrasının toplumu ve iş ortamı artık standart disiplin anlayışlarıyla yönetilemeyecek kadar karmaşık. Ne var ki bu durum hiçbir şekilde isteyenin istediği gibi davranabileceği anlamına gelmiyor. Aksine, çok paradoksal olarak, ayakta kalabilmek için eskiye göre çok daha “disiplinli” olmak zorundayız.

Bugünün liderlerinin yönettikleri şirketlerde bir öz disiplin kültürü oluşturmaları gerekiyor. Eğer dikkatli incelerseniz bütün fark yaratan başarılı şirketlerin “pozitif disiplin” anlayışına sahip olduklarını görürüsünüz. Pozitif disiplin anlayışında, kişiler uyulması gereken kuralları öğrenirken, aynı zamanda bu kuralların oluşmasına da aktif olarak katkıda bulunurlar. Bunu yaptıklarında kendilerini güvende ve değerli hisseder  ve kendilerini geliştirme fırsatı bulurlar. (H. Stephen Glenn, Lynn Lott, Dr. Jane Nelsen)

İşyerlerinde pozitif disiplinin uygulanması için korku ve suçlama değil,  değer odaklı bir güven ortamı yaratmalıyız. Çalışanların sadece söyleneni yapan değil kuralların koyulmasına katkıda bulunan bir konuma gelmesini sağlamalıyız; çünkü insan kendi belirlediği kurallara uyma konusunda daha disiplinli davranır.

Çalışanların kendi fikirlerini özgürce ifade edebilecekleri ve bu fikirlerinin dikkate alındığı bir ortam hazırlamalıyız. İnsan kendi fikrini ifade edebildiği ortamlarda, bu fikir uygulanmasa bile mutlu olur; çünkü kendi sesini duyurmuş olmak bile tek başına bir tatmin duygusu yaratır.

disiplin-nasil-3

Pozitif disiplinin hakim olduğu şirketlerde kimsenin çalışanlara işlerini nasıl, ne zaman, hangi yöntemle yapacaklarını söylemesi gerekmez. Herkes kendi işinin patronudur. Bu şirketlerde çalışanlar işlerini yaparken daha fazla özgürlük ama aynı zamanda daha fazla sorumluluk üstlenir ve gönüllü olarak hesap verirler.

Disiplin kültürünün karşısında, kulağa ters gelebilir ama bürokrasi kültürü durur.  Eğer bir yerde disiplinsizlik istiyorsanız, bürokratik işleyişi sertleştirin. Bürokratik yapılar, işleyişi kontrol edebilmek için kişilere olması gerekenden daha fazla müdahale eden birçok gereksiz süreci hayata geçirirler. Bu ortamlarda bürokratik kurallara uymak zorunda kalan en iyi niyetli ve çalışkan insanlar bile bir süre sonra motivasyonlarını, kendi başlarına karar alma ve problem çözme yeteneklerini kaybederler. Zamanla tembelleşirler ve performansları düşer.

Hurray we did it!

Liderlerin, bütün çalışanların pozitif bir disiplin anlayışıyla çalışacağı ve yaptıkları işe gönüllü katkı verecekleri iş ortamları yaratmaları gerekir. Bu zamanın ruhu bunu talep ediyor.

Bu konuyla ilgili aşağıdaki kitapları öneririm:

Michael Hammer and James Champy, Re-Engineering the corporation, HarperCollins, 1993
James C. Collins, Build to Last, HarperCollins, 1997
Jim Collins, Good to Great, HarberCollins, 2001
Tom Peters and Robert H. Waterman Jr., In Search of Excellence, HarberCollins, 2006
Michael Anthony Janke, Power Living – Mastering The Art of Self-Discipline, Special Operations Publishing, 2000
Schlechty C., Schools for the 21st Century: Leadership Imperatives for Educational Reform (Jossey-Bass Education Series) (Paperback), Jossey-Bass, 1991
Stephen Glenn, Lynn Lott, Jane Nelsen, Positive Discipline A-Z, Prima Publishing, 1993

Bu yazıyla ilgili olarak aşağıdaki makaleleri ve linkleri öneririm :

1. Good to Great Diagnostic Tool: Where are you on your journey from Good to Great? :

http://www.jimcollins.com/tools/diagnostic-tool.pdf

2. Jim Collins, culture of discipline video :

http://www.jimcollins.com/media_topics/culture.html#audio=76

3. Michael Ray (Foreword by Jim Collins) “The Highest Goal: The Secret that Sustains You in Every Moment“ :

http://www.jimcollins.com/article_topics/articles/the-highest-goal.html

4. Whole Foods Is All Teams: Fast company article (Whole foods market culture of democracy and discipline) :

http://www.fastcompany.com/magazine/02/team1.html?page=0%2C3

5. Sen No Rikyu ve Japon Çay Seramonisi :

http://en.wikipedia.org/wiki/Sen_no_Riky%C5%AB

6. TED Lectures : Joachim de Posada says, Don’t eat the marshmallow yet (self-discipline) :

http://www.ted.com/talks/lang/eng/joachim_de_posada_says_don_t_eat_the_marshmallow_yet.html

7. John O’Neil, Disiplin Toplumu: Weber’den Foucault’ya (makale), Doğu Batı Düşünce Dergisi Şiddet Sayı: 43, 2008 :

http://www.anarkotopya.com/yazi/disiplin-toplumu-weberden-foucaultya—john-oneili

Konuyla İlgili Kitap Önerileri

Yorumlar

Comments (0)

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir